Nöbetçi Eczaneler
ETEM SEVİK
Konuk Sosyal Bilimci ve Yazar
YABANİ BİTKİLER
Doğada kendiliğinden yetişen bitkiler…
DEĞERLİ OKURLAR: Dünyanın her yerinde ve ülkemiz coğrafyasında her bölgede kendine özgü ot yetişir. Bu otlar daha çok insanların etkisiyle yetişmeyip, kendiliğinden doğada yetişen yabani bitkilerdir. Yabani bitkiler her bölgede ayrı isimler alır.
Türkiye coğrafyası ayrıca yüzlerce çeşit bitkiye ev sahipliği yapar. Bu bitkilerin büyük çoğunluğunu da yabani otlar oluşturur. Ülkemiz insanlarının tarih boyunca doğadan topladığı ve yararlandığı yabani otlar, doğal sağlık yöntemlerinin ve yemek kültürünün önemli bir parçası olmuştur. Farklı görüntü ve şekillerde olan yabani bitkiler ayrıyeten güzel kokularıyla da insanlarımızı cezbeder. Yabani bitkiler doğada kendiliğinden yetişen ve hem ticari potansiyeli hem de besleyici özellikleriyle de ön plana çıkan bitkilerdir.
Doğada Kendiliğinden Yetişen Yabani Bitkileri
Ülkemiz de bu bitkiler yönünden oldukça zengindir. Yabani bitkiler genelde nitelikli nektar veren bitkiler oldukları için arıcılıkta çok önemlidir. Bu bitkilerin pek çokta türleri vardır. En önemlilerini kekik, adaçayı, taş yoncası, hindiba, ballıbaba, korunga, lavanta, muhabbet çiçeği, nane, fiğ ve diğer türler olarak ifade edeyim. Bu bitki türleri meralarda, orman yerlerinde, dağlarda bulunur ve kendi kendine yetişir, tohum saçarak varlıklarını sürdürür. Yabani bitkilerin bazılarının çiçeklenme zamanı, yayılış alanı ve bal özellikleri hem insan sağlığına iyi gelir, hem gıda olarak tüketilir, hem de ticaretine olanak tanır.
Doğada Zehirli Bitkiler
8500 bitki türü ile Avrupa’nın en zengin bitki florasına sahip ülkelerinden biri olan ülkemizde insan ve hayvan sağlığını tehdit edecek düzeyde 200 kadar kayıtlı zehirli bitki türü bulunuyor. Bilinen doğa tarihi içinde geçmişten günümüze kadar geçen sürede insanlar doğadaki yabani bitkileri toplayarak besin yapmış, tedavi amaçlı kullanmış ve ticaretine ortak etmiştir. Bu süreçte ise, yabani bitkilerin hepsinin yararlı olup olmadıkları bunun yanında yararlı etkilerinin olmasının yanında bir takım zararlı etkilerinin de olduğunu yaşanan tecrübe ederek öğrenmiştir. Türkiye’de kırsal bölgelerde yiyecek veya şifa bulma amaçlı kullanılan bitkilere benzetilen farklı yabani tür bitkilerin kök, yaprak, çiçek, meyve gibi kısımlarının kullanılması, ölümle sonuçlanabilecek ciddi zehirlenmelere neden olabiliyor. Bununla beraber bu bitkilerin geneli de zehirli olabiliyor. Bu bitkilerle ilgili önemli bir bilgide bileşenlerin miktarının bu bitkilerinin bulunduğu coğrafya, ekolojik şartlara, yaşına ve fizyolojik durumuna göre değişmesidir. Hayvanlar tarafından tüketildiğinde hayvanların bünyelerinde biyokimyasal ya da fizyolojik değişikliklere neden olan bu tür zehirli bitkiler de doğada vardır.
Kimi Zehirli Bitkiler
Bazı zehirli bitki türleri de, Güzelavrat Otu. Zakkum. Nergis. Yüksük Otu. Adi Porsuk. Baldıran Otu. İncir Ağacı. Ak Söğüt. Hint Yağı. Karayemiş. Orman Sarmaşığı. Çoban Püskülü. At Kestanesi vesaire gibidir.