Nöbetçi Eczaneler
İstanbul Kültür Üniversitesi, Mentor Eğitim Görevlisi, Sanat Tarihçi Yazar Tülay Çağlar Kadı yeni çıkan kitabı “ Orta Asya Türk Sanatı” hakkında sorularımızı yanıtladı.
Röportajı yapan; Melek Şenol
Sayın hocam, ilk olarak genel bir soruyla başlamak istiyorum. “Kaya resimleri; insanlığın ilk entelektüel arayışları” ifadenizi okuyucularımız için biraz açıklar mısınız?
Orta Asya erken dönem kaya resimleri bilinen diğer adı ile “İslamiyet Öncesi Türk Sanatı” geçmişten günümüze köprü vazifesi görerek, Türk Kozmolojisine ilişkin zengin figürleri muhafaza etmektedir.
Alfabenin giderek taş ve kaya üzerinden kâğıt ve deriye işlenmesi ile kendini ebedi kılmanın yolunu olağan akışta bulmuş olması da son derece etkileyicidir. Kutsal ve resmi alanlardan günümüze ulaşan İslamiyet öncesi Türk sanatı ve yazı faktörünün sağladığı zemin, günümüz insanını Türklerin taş üzerindeki yazılı geçmişi ile muhatap etmektedir. Kaya resimleri, insanın erken dönemlerde kaya ve taşlara çizilmiş tarih, kültür, medeniyet ve sanat ürünleridir.
Kitabın adı neden “Çağdaş Uygarlığı Anlamak” olarak belirlediniz?
Türk Kozmolojisinden destek alarak, İslamiyet öncesi Türk sanatı ile evrenin mükemmel işleyişindeki fraktal etkisini, gözlemlerimle aktarmak istedim. Dünyanın en eski sanatsal ifadeleri doğal olanın taklidi aracılığıyla kendini gerçekleştirenin, kendini var edebilmek biçimidir.
İslamiyet öncesi Türk sanat tarihi çalışmalarının az sayıda oluşu nedeniyle dönem izlerini, antropolojik ve kültürel aktarımlar seviyesinde içsel gözlemlerimle bu kitabı oluşturabildim.
Şan, kutsallık taşıyan ve koruyucu vasfa sahip olduğu rivayet edilen çeşitli ilah ve gök varlıkları, dilek ve temenni ifadelerinin yer aldığı mühür çeşitleri, hükümdar ve kut tasvirleri bizleri dönemin sanat eserleri aracılığıyla selamlamaktadır.
Anadolu ve Orta Asya coğrafyasında İslamiyet öncesi yani erken dönem sanat öğeleri, teknik ve ikonografik şekillerine göre değerlendirilmek istedim. Bu kitap, Türklerin anayurdu olduğu düşünülen bölgelerde ve çevresinde yapılan arkeolojik kazı raporlarına, kazılarla ilgili makalelere, erken dönem Türklerin varlığı hakkında bilgi veren yazılı kaynaklara oluşturulmak istenmiştir.
İlk Türk kaya resimleri nerede yapılmıştır?
Bu sorunun kesin bir cevabı yoktur, çünkü Türk kaya resimleri çok geniş bir coğrafyada ve farklı zamanlarda yapılmıştır. Türk kültürünün karakterini taşıyan erken dönem tasvirlerin;
Ankara – Güdül Salihler Köyü’ndeki resimlerinde bulunması, Türklerin bu coğrafyaya bilinenden çok daha erken dönemlerde geldiğini göstermektedir. Doğu Anadolu’da Kars-Digor (Dolaylı) bölgesinde, 8. yüzyıla tarihlenen erken dönem Türk kaya resimleri bulunmaktadır. Bu resimlerde, Türk kültürünün simgeleri olan kağan, atlı süvari, damga ve runik yazılar görülmektedir. Ankara-Güdül-Salihler Köyü’nde Asmalı Yatak adlı bir yerde, 6. yüzyıla ait olduğu düşünülen erken dönem Türk kaya resimleri keşfedilmiştir. Bu resimlerde, Türk kültürünün karakterini taşıyan tasvirler, damgalar ve runik yazılar bulunmaktadır. Bu resimler, Türklerin Anadolu’ya bilinenden çok daha erken dönemlerde geldiğini göstermektedir.
Sayın Tülay Kadı Çağlar, sorularımızı yanıtlayarak bizlere zaman ayırdığınız için Başkent Postası yayın ve yazı işleri adına teşekkür ederiz.
