Bilim Dünyasını Sarsan Gelişme: Laboratuvarda 'Mini Beyinler' Üretildi, 'Düşünce Benzeri' Aktivite Kaydedildi
ETH Zürih'teki bilim insanları, laboratuvarda kök hücrelerden büyüttükleri "mini beyinlerin" (beyin organoidleri), erken dönem fetus beynindekine benzer, bilinçli düşünceyle ayırt edilemeyen karmaşık elektriksel aktivite sergilediğini açıkladı. Bu çığır açan gelişme, nörolojik hastalıkların tedavisi için umut vaat ederken, ciddi etik soruları da beraberinde getiriyor.
Kendiliğinden Organize Oldular, 'Rüya Benzeri' Dalgalar Ürettiler
Altı aylık bir süreçte, özel besin solüsyonlarında kök hücrelerden üretilen bezelye büyüklüğündeki bu üç boyutlu doku kümeleri, herhangi bir dış yönlendirme olmadan, gerçek bir beynin bölgelerini taklit eden organize yapılar oluşturdu. İçlerinde nöronlar, destek hücreleri ve ilkel damar ağları gelişti.
Araştırmacıların elektriksel ve kimyasal uyaranlara verdikleri yanıt, koordineli sinirsel aktivite kalıpları gösterdi. En çarpıcı olan ise, bu mini beyinlerin dış tetikleyici olmadan, ritmik nöron ateşlemesi şeklinde kendiliğinden aktivite sergilemesi oldu. Elektroensefalografi (EEG) kayıtları, yetişkinlerde rüya görülen uyku evrelerine benzeyen dalga desenleri tespit etti. Bu bulgu, organoidlerde ilkel bir iç işleyiş veya "farkındalık" olasılığını gündeme getirdi.
Tedavide Devrim Potansiyeli Taşıyor
Bu buluş, beyin hastalıklarının araştırılması ve tedavisi için olağanüstü imkanlar sunuyor:Alzheimer veya Parkinson gibi hastalıkların tedavileri, hayvan testlerine veya insan deneklere gerek kalmadan, gerçek insan nörolojisini mükemmel şekilde modelleyen bu beyinlerde test edilebilecek.
· Hastaların kendi hücrelerinden üretilecek kişiselleştirilmiş organoidlerle, ilaçların o kişiye özgü etkisi görülebilecek.
· Uzun vadede, inme veya travmatik beyin hasarı geçiren hastalar için kayıp bilişsel işlevleri onarabilecek yedek doku üretiminin yolu açılabilir.
Etik Tartışmalar Bilimi Zorluyor
Ancak, bu ilerleme derin etik ikilemleri de beraberinde getiriyor: Eğer bu organoidler ilkel de olsa bir "farkındalığa" sahipse, bilim insanları hissedebilen varlıklar yaratıp onlar üzerinde mi deney yapıyor?
Durumun aciliyeti nedeniyle uluslararası biyoetik komiteleri, beyin organoidi araştırmaları için acilen kılavuzlar geliştiriyor. Bu kılavuzlarda, organoidlerin büyüklüğüne sınırlama getirilmesi ve ileri derecede bir bilincin ortaya çıkma ihtimaline karşı zorunlu sonlandırma süreleri gibi önlemler tartışılıyor. Biyolojik araştırma ile yapay zihin yaratma arasındaki sınır, endişe verici şekilde belirsizleşmiş durumda.
Kaynak: ETH Zürih Rejeneratif Tıp Enstitüsü, Cell Stem Cell dergisi
Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI
