Diyarbakır’ın Misafirperverliği ve Etimolojisi

Diyarbakır’ın Misafirperverliği ve Etimolojisi

Son derece misafirperver Diyarbakır Halkını gazetenin bir köşesine  sığdıramayacağımı bildiğim için ilk başta banada çokça sorulan Diyarbakır ,  Diyarbekir ve Amed isimlerini merak edenler için araştırıp paylaşmaya çalıştım. Başkent’in en büyük gazetesi’nin  Diyarbakır eki inşAllah herkes için , özellikle Diyarbakır’ın tanıtilması çabasına faydalı olur.

Diyarbakır Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunur. Resmi ve Türkçe’deki adı Diyarbakır olan güzel ilimiz Kürtçe: Amed,[2][3] Zazaca: Diyarbekir,[4] Ermenice: Dikranagerd olarak yıllarca isimlendirilmiştir.

Türkiye’nin en kalabalık altıncı şehri.
TÜİK ADNKS verilerine göre 2021 sonu itibarıyla 2.230.431 kişilik nüfusa sahiptir.[1] İlin yüzölçümü 15.272 km2’dir. Şehrin  denizden yüksekliği yani rakımı 674 m’dir. Diyarbakır kent merkezi yaklaşık 9000 yıllık bir geçmişe sahiptir.

Diyarbakır şehri farklı dönemlerde farklı isimlerle anılmıştır. MÖ 200’de Amidi Asur hükümdarı Adad-Nirari’ye ait bir kılıç kabzasında şehrin adı “Amid” ya da “Amidi” olarak geçmektedir.

 Roma ve Bizans kaynaklarında şehrin adı “Amid, O’mid, Emit, Amide” şeklinde adlandırıldığı görülmektedir.[5] 11. yüzyılda yöreye gelen Türkmenler şehirdeki yapılarda kullanılan siyah renkli taşlardan dolayı şehre “Kara Amid” demişlerdir.

 Müslüman Arapların egemenliği sırasında buraya yerleşen “Bekr” (بکر) kabilesinden dolayı “Diyâru Bekr” (ديار بكر) (Bekr kabilesinin yurdu) olarak kayıtlara geçmiştir.[6]  “Diyaru Bekr” daha sonraları “Diyarbekir”; Osmanlı’nın son yıllarına kadar daha çok bir bölge adı olarak kullanılmıştır.  Ancak merkez için kullanılan Amid isminin kullanımının özellikle Diyar-ı Bekr’in (Diyarbekir) 1867 yılında vilayet oluşu sonrası yavaş yavaş terk edildiği, bütün bölgeyi nitelemesinin yanında merkez sancak için de Diyarbekir (Diyar-ı Bekr) adının kullanıldığı görülmektedir.

Diyarbekir’in “Diyarbakır” oluşuna dair çalışmalar, Türk Dili dergisinin Haziran 1938 nüshasında özetlenmiştir. 17 Kasım 1937 tarihinde M. Kemal’in trenle Diyarbekir’den Elâzığ’a geçtiği gece yapılan bir dil tartışmasının ardından Türk Dil Kurumuna gönderilen bir telgrafla başladı. Yapılan çalışmaları sonucu şehrin adı Diyarbakır olarak değiştirildi. Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri İbrahim Necmi Dilmen”e gönderilen telgraf şöyledir.[7]

« Diyarbekir şehrinin isminin etimolojisine dair etüt var mıdır? Esasta bu şehrin ismi ‘Bakır memleketi’ manasına olan ‘Diyarbakır’ olması gerektir ve artık bu isimle tanınacaktır. Dil Kurumu’nun bu hususta Tarih Kurumu ile iş birliği yaparak, historik ve lengüistik tetkikatta bulunması emrediliyor. Balıkesir saylavı İsmail Hakkı’nın da mesai birliğine davet edilmesi faydalı olacaktır. Tetkikatın titizlikle yapılmasını ve mümkün ise neticelerin takiben bildirilmesini saygılarımla dilerim. »

Şehirde bakır madenciliği olmamakla beraber, ilde bakır madenciliği yaygın, kayda değer olmamıştır.[8][9]

Kaynak: Vikipedi

Bir sonraki yazılarımızda ropörtaj yaptığımız  14 siyasi parti il başkanına , iş adamları derneklerine , 3 büyük spor takımımıza , girişimci is insanlarına ve halkın önde gelen kanaat önderlerine , sosyal medya fenomenlerimize geniş bi şekilde yer vereceğim inşallah.

Diyarbakır Valiliği’nin çıkarttığı KEREMKE dergisinin Ekim 2021 sayısında Vali / Belediye Başkanı Münir Karaloğlu ‘ nun dediği gibi : YETER Kİ DİYARBAKIR HUZURUNA SAHİP ÇIKSIN , çözülemeyecek problemi yok. Diyarbakır halkıyla beraber biz Diyarbakır’ın her sorununu Allah”ın izniyle çözeriz. Anahtar Diyarbakır ‘daki huzur ve güvenin devam etmesi. (not : Keremke, buyur demektir) 

Tu her du çawe mini (Sen benim İki gözüm gibisin).