İçtimâî terbiyeye dair

Japonların örf ve adetlerine bağlılığı, tarihlerinden onca badireye rağmen kopmayışları, müthiş çalışkanlıkları, asil davranışları, mütevazilikleri, ecdadımız gibi yer sofrasında yemeleri, israf etmeyen, lüks ve şatafat aramayan halleri nedeniyle gıbta etmeyen yoktur değil mi?

Pekâlâ onları beğenmek bizi onların seviyesine çıkarabilir mi? Elbette çıkaramaz ancak motive eder, yàni tahrik edip yanlışlarımızı düzeltmede bir istek doğurur, böylece hal-i pür melâlimizden kurtulmada aramızda bir terbiye sistemi üzerinde mutabık kalabiliriz.

Millî terbiye sisteminin ayakları tarihte olmak zorundadır! Üsküdar’da bazı imanı kıtların dahi ziyaretten sonra silkelenip kendine geldikleri bir büyük zat yatıyor: Aziz Mahmud Hüdâyî hazretleri (k.srh).

Ankara ilçelerinden Şereflikoçhisar’da dünyaya gelmiş bu maneviyat sultanı. Yine büyük bir veli olan Cüneyd-i Bağdâdî Hazretleri’nin (kaddesallah-u sırrûh) neslinden gelmektedir. Hüdâyî ismi ve Aziz ünvan yahut sıfatı sonradan verilmiştir.

Otuzaltı (36) şerefli Osmanlı padişahının ondördüncüsü (14) ve doksanüçüncü (93) İslâm halifesi I. Ahmed’in hocası; mübarek evliyâ Aziz Mahmud Hüdâyî hazretleri (kaddesallah-u sırrûh) gerçek bir terbiye âlimi, Ehl-i Sünnet büyüklerinden fakih bir zattır.

Şu müthiş beytiyle başlayalım: “Suğrâ Senin kübrâ Senin / Ûlâ Senin uhrâ Senin” Şerhi (açıklaması): “Küçük Senin, büyük senin / Evvel Senin, ahir (sonra) Senin” Yàni şu âlemde ki, tamamını Sen yarattın, ne varsa hepsi Senindir (ya Rab) mánâsında fevkalâde güzel bir beyittir bu.

Kişi haddini bilmezse Allah’ı da bilemez. Kâinatta zerreden kürreye her şey Allah’ın yaratığıdır, O (c.c) dilemeden bir yaprak dahi düşmez. Terbiye işte bu iman ile başlarsa hak ve hakiki terbiye olur.

Allah dostu Hüdâyî hazretleri, Resûlullahın (sallallahü aleyhi ve sellem) şefaatini dilerken; “Hüdâyî’ye şefâat kıl eğer zâhir eğer bâtın / Kapuna intisâb etmiş gedâdır Yâ Rasûlallâh” diyordu.

Şerh edecek olursak: “Hüdâyî’ye şefaat kıl (Allah’ın rahmetinde yâr ve yardımcı ol) bu ister açıktan olsun, isterse gizli, saklı. / (çünki) Yoluna revan olmuş, sana biat etmiş bir fakirdir (bu Hüdâyî) Yâ Resûlullah.”

Hüdâyî Hazretleri, mâneviyat rehberleri arasında müstesnâ bir mevki sahibi. Bir asra yakın uzun ömründe; 2. Genç Osman’ın fecî bir sûrette katledilmesi ve 4. Murad’ın tahtı önünde sadrâzamı Hâfız Ahmed Paşa’nın yeniçeriler tarafından parçalanışı (kanı tahta bile bulaşmış) düşünülürse, o belâlı günlerde böylesi bir terbiye sultanının ne denli ehemmiyetli olduğu daha iyi anlaşılacaktır.

Böylesine çalkantılı bir devirde İslâm tasavvufunun tesellî edici râyihası ve esintisiyle Hakk ve hakîkate çağıran Hüdâyî Hazretleri, dergâhına Allah’ın lütfuyla, diğerlerine nazaran çok farklı bir hüviyet kazandırmıştı.

Zuhûr eden anarşiden kaçanların sığındıkları yegâne yer, dergâh-ı şerîfi olmuştur. Halil Paşa, Dilâver Paşa ve Ali Paşa gibi zevât, başları her dara düştükçe bu dergâha sığınmışlardır. Hüdâyî Hazretleri’nin dergâh-ı şerîfi, kimsenin zarar ve ziyânının erişemeyeceği, günün tâbiriyle dokunulmazlığa sahip emîn bir liman olmuştu. Osmanlı mülkünde başka hiçbir yer, böylesi hürmet ve ihtirâma nâil olamamıştı…

Hazret (kaddesallah-u sırrûh) ne kadar anlatılsa azdır. Maneviyat ikliminde yükselişine vesile olan boşanma dâvasından tutun da, I. Ahmed’in validesinin kendisinden kerâmet beklediğini fehmedip “Yeryüzünün en kuvvetli meliki abdest almamız için ibrikle su döker, annesi peşkir tutar, bundan a’lâ kerâmet mi ararsınız?” deyişine kadar hayatı üstün bir maneviyat âleminin ibretamiz levhalarıdır.

Muhterem okurlarım, içtimâî terbiyemizi böylesi muallimlerle yapar, tevhid-i tedrisattan tevhidî tedrisata geçebilirsek, istikbâlimizin teminatı çocuklarımız da millete hayırlı insànlar olacaklardır. Haydi Allah için gayret edelim. 14.03.2022