Tarihte ve Günümüzde Türkiye-Rusya İlişkileri

Türkiye-Rusya ilişkileri, temeli birkaç yüzyıl önce atılan köklü bir dostluktan kaynaklanıyordu. Yıllardır devam eden bu dostane ilişkiler zaman zaman sekteye uğrayarak bozulmuş olsa da her iki ülkenin çıkarları doğrultusunda düzeliyordu. Osmanlı döneminde başlayan siyasi, ticari/ekonomik, ilişkiler günümüzde hala devam etmektedir.

Afrika ülkeleri devlet olarak ne kadar bağımsızlıklarına kavuşmuş olsa da sömürgecileri köklü bir şekilde ülkelerinden atmak için yeniden ayağa kalktılar. Fransa başta olmak üzere diğer sömürgeci ülkelerden hesap sorulma dönemi başlamıştı. Bu durumu geçiştirmeyen, ciddiye alan ve Afrika ülkelerine aleni bir şekilde destek veren iki ülke vardı. Bunlardan birisi Türkiye diğeri de Rusya idi. Zaten Türkiye ve Rusya arasında çok önemli bir dostluk vardı.

Türkiye-Rusya dostluğu yeni değildi. Tarihi siyasi, ekonomik ve askeri ilişkiler birkaç yüzyıldır devam ediyordu. Rusya ile ticari ilişkilerin temeli Osmanlı devleti döneminde 1783 yılında tarihi bir anlaşma ile atılmıştı. Diplomatik ilişkiler ise 1702 yılında Rus elçisinin İstanbul’a gönderilmesiyle başlamıştı. Batı ile ilişkilerimiz ne zaman bozulsa Rusya Türkiye’nin yanında olmuştur.

Türkiye-Rusya ekonomik/ticari ilişkileri Sovyetler Birliği döneminde Türkiye’de gerçekleşen ağır sanayi tesisleri ile ilk adımlar atılmıştı. 1935 yılında Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası ve 1937 yılında Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası Ruslar tarafından kurulmuştur. Arpaçay Barajı da yine 1961 yılında Ruslar tarafından yapılmıştır.

1967 yılında Türkiye-Rusya arasındaki anlaşmalar doğrultusunda Türkiye’de İskenderun Demir-Çelik, Seydişehir Alimünyum, Artvin lif helva, Çayırova Cam Fabrikaları, Aliağa Petrol Rafinerisi, Bandırma Sülfürik Asit, Oymapınar Barajı, Ruslar tarafından yapıldı. 1979 yılında Orhaneli Termik Santrali yine Ruslar tarafından yapıldı. Rusya’nın Türkiye’de yapmış olduğu fabrikalar, barajlar, santraller vs. tamamen takas yolu ile gerçekleşiyordu. Rusya-Türkiye arasında yapılan anlaşmaya göre karşılığında Türkiye tarafından yaş ve kuru meyve-sebze, narenciye vs. gibi gıda ürünleri veriliyordu.

Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra da Rusya ile olan siyasi, ekonomik/ticari, askeri ve dostluk ilişkileri devam etmiştir. Hatta bu dostluk Rusya-Ukrayna Savaşı’nda patlak veren küresel gıda sorunu Türkiye’nin arabuluculuk yapması ile çözülmüştür. Türkiye-Rusya ilişkileri siyasi, askeri, ekonomi, enerji, teknoloji, turizm, gıda vs. birçok alanda ivme kazanmış ve geleceğe yönelik birlikte adım atma yollarını da açmıştır.

Bilhassa Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası ortaya çıkan gıda krizini Türkiye’nin arabulucuk etmesiyle birlikte çözmüşlerdi. Türkiye-Rusya arasında gerçekleşen Soçi Zirvesi’nde mutabık kalınan maddelerden birisi olan 1 milyon ton tahılın yoksul Afrika ülkelerine gönderilmesi için her biri 25 tonluk 40 gemi ile yapılacak olan nakliye operasyonunun düğmesine basıldı.

Önümüzdeki günlerde Rusya’nın Tuapse ve Novorassisk limanlarından yüklenecek olan 1 milyon tahılın Türkiye’de un haline getirildikten sonra önce Burkina Faso, Zimbabve, Mali, Somali, Eritre ve Orta Afrika Cumhuriyeti daha sonra da Çad, Libya, Cibuti, Yemen ve Etiyopya ülkelerine gönderileceği tahmin ediliyor.