3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü

​

“Basın özgürlüğü” sözleri kişilerin doğru bilgiyi edinmehakkı ve iletişim hakkını ifade eder. 3 Mayıs tarihi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 1993 yılında kabul ettiği bir karar ile tüm dünyada “Dünya Basın Özgürlüğü Günü” olarak kutlanıyor. Basının demokrasiyi korumaktaki rolünü vurgulamak, etik gazeteciliği ön plana çıkarmak ve dünyada basının sansür edildiği ülkeleri uyarmak, görevini yaparken öldürülen gazetecileri anmak ve yetkililere sorumluluklarını hatırlatmak.

Dünya genelinde basın özgürlüğü önündeki engellerin ve sorunların giderek arttığı gözleniyor. AB ve Balkanlar basın özgürlüğü ve güvenliği endekslerinde yüzde 1,7 ile en yüksek ikinci gerilemenin yaşandığı bölgeler arasında ilk sırada yer alıyor.

Son birkaç yıldır bazı endekslerde “öğür basın olmayan” kategoride yer alan Türkiye, kısa bir süre önce basının “kısmen özgür” olduğu ülkeler arasındaydı. Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün, 2019 yılı özgürlük değerlendirmesinde Türkiye 180 ülke arasında 157. sırada idi. Türkiye’nin 157. sırada bulunduğu listede Norveç birinci sırada yer aldı.  Norveç’i İsveç, Hollanda ve Finlandiya takip ederken, dünyada basın özgürlüğü konusunda üst sıralarda bulunduğuna inanılan ABD 45. sırada,Almanya 15. ve İngiltere 40. sıradaydı. Ülkemizin 2018 yılındaki sıralama değerlendirmesinde 2017 yılına göre 4 basamak gerilediği belirlendi. Türkiye aynı zamanda en fazla gazetecinin hapiste olduğu ülke olarak kayıtlara geçti.

Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), 2018 Aralık ayında yapılan 3 günlük resmi ziyaret raporunda, Olağanüstü Hal’in (OHAL) Temmuz 2018’de kaldırılmasına rağmen Türkiye’de basın özgürlüğünün olumlu yönde bir ilerleme göstermediğini açıkladı. IPI’nın hazırladığı 2019 yılı raporuna göre, 15 Temmuz 2016’dan beri kapatılan medya kuruluşu 180’e ulaştı ve 2.500 civarında gazeteci ve medya çalışanı işini kaybetti.

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) endeksinde son 12 yılda 56 basamak düşüş yaşayan Türkiye, ABD merkezli düşünce kuruluşu Freedom House’un 2019 raporuna göre de bir kez daha geriledi ve puanı 31’e düştü. Türkiye’de geçtiğimiz üç yıl içerisinde yaşanan olağanüstü hâl, medya sahipliğindeki değişmeler ve yapılan RTÜK ve internet düzenlemeleri Türkiye’de basın özgürlüğünde gerilemelere yol açtı.

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), “3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü” nedeniyle yaptığı açıklamada; “Bugün, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü… Ancak Türk basını, 3 Mayıs’a birçok sorunla girdi. Dünya Basın Özgürlüğü Endeksinde Türkiye, 180 ülke arasında 154. sırada. Son 10 yılda yaklaşık 11 bin basın mensubu işsiz kaldı. 85 gazeteci hâlâ tutuklu.”

Dünya Basın Özgürlüğü Günü’ne gazetecilerin yeni sıkıntılarla ve güçlüklerle girdiğinin altını çizen TGC, tutuklu gazeteciler için özgürlük çağrısı yaptı. Habere özgürlük çağrısında şu ifadelere yer verildi. “İnfaz Yasası’yla çete mensupları, katiller indirimden yararlandı. Kalemlerinden başka silahı olmayan, yazıp çizmekten başka suçu bulunmayan gazeteciler güç koşullarda yaşamlarını sürdürüyor. Halkın haber alma, bilgilenme hakkı çeşitli yollarla örselenmemeli, ifade özgürlüğünün önüne yeni engeller çıkarılmamalı. Hak ihlallerini yazan, gündeme getiren, olayları halk adına sorgulayan gazeteciler suçlanıp cezalandırılırken, gerçek suçluların, azmettiricilerin toplumda serbestçe dolaşmaları adaletle bağdaşmıyor. Haberin özgürce dolaşabildiği bir toplum olmalıyız.”

Korona virüs salgınının kontrol altına alınmasında ülkelerin geniş kitlelere test yapmasının, salgın ile alakalı verilerin şeffaf bir şekilde paylaşılmasının, toplumun bilinçlendirilmesinin, karantina kurallarına uyulmasının en az sosyal ve iktisadi önlemler alınması kadar önemli olduğu görüldü. COVID-19’u yenmede özgür medya her geçen gün değer kazanırken, “3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü”nde yeniden gündeme geldi. Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) “3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü” dolayısıyla yaptığı açıklamada; Covid-19 salgını ile Türkiye’de basın özgürlüğüne yönelik baskılara yenilerinin eklendiği,geçtiğimiz ay en az 18 haber sitesine ve onlarca habere erişimin engellendiği belirtildi.​

‘COVID-19’ salgın günlerinde halkın habere ulaşma hakkının engellenmemesi dileğiyle tüm basın mensuplarımızın “3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü”nde kutluyoruz.

1