Baharın gelişi ve “W” harfi üzerinden Hasbihal..

3. Cemrenin toprağa düşmesinden yarım aya denk gelen bir sürecin sonrasına denktir baharın kutlu bir şekilde gelişi. Bazı topluluklar bu bayramı 21 Mart‘ta kutlarken, diğerleri Kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 veya 23 Mart‘ta kutlarlar. Şimdi 1 bahar var, çok topluluk var, lakin birbirine yakın tek isim var. Nevruz, Newroz. Kürtlerde Newroza değinelim. Çünkü ben kürt toplumunun yoğun olduğu toprağımızda yaşıyorum. İnsanlar bir kutlamada bir araya gelip sevincini ortakça, oryantasyon modullerinden biri olan halayla ortaya dökerler. Halay ve muadili oyunları;

(Muadili dedim çünkü temelinde dans var. Eğlencenin olduğu, kutlamanın yer edindiği her yerde dans unutulur mu?)

halk(a)ların birleşerek bir zinciri tamamladığı en masum ve en çıkarsız örgütlenme biçimi olarak nitelendiriyorum. Sonra büyük bir ateş yakılır. Ateş; rengi ve tatbiki sonrası yakıcılığı itibariyle sertliği, baş kaldırmayı, anarşizmi, zarar vermeyi vs gibi olumsuz sıfatları betimlemenizi ve kafanızda bütünleştirmenizi sağlayıp size antipatik gelmesin. Ona da değineyim. Zerdüşt öğretisinde ateş, ışığın, iyiliğin ve arınmanın sembolüdür. Zerdüştler tarafından her yıl kötülüğe ve baş iblislere meydan okumalarını ve nefretlerini sembolize eden büyük bir ateşle meydan okudu. Kutlamalarda şenlik ateşleri yakılır. Bu yangınlar, karanlık mevsimin geçişini, baharın gelişini, ışık mevsimini sembolize eder. Kürt efsanesine göre bayram, Kürtlerin zorbadan kurtuluşunu kutlamakta ve Kürt davasına desteği göstermenin başka bir yolu olarak da görülmektedir. Kutlamalar değişiklik gösterse de, insanlar genellikle baharın gelişini karşılamak için bir araya gelirler; renkli giysiler giyerler ve önce de bahsettiğim gibi birlikte dans ederler. Küçük Asya’ya baktığımızda baharın gelişinin kutlanılması neolitik çağlardan bu döneme kadar gelmiştir.

Arkadaşımla çay bahçesindeki derinli sığlı – yerli yersiz sohbetlerimizi, ne yazık ki baharın güzel günlerinde doğanın tadını çıkarmaya yeğledik. O etimoloji senin bu filoloji benim deyip menfi olmaksızın sohbetimizi sürdürdük. Bir harf değişikliği dahi etnik kökenlerin baharın gelişini karşılayan aidiyet duruşunu empoze edebiliyor muhtevasına geldik bir ara. Newroz kelimesinin Türkiye Cumhuriyetinde Türk Dil Kurumuna uygun şekilde kullanılması bu kültürü benimsemiş insanlara bir asimilasyon ve bir absorbe politikası olarak sanılabiliyor. Ben de arkadaşımla olan sohbetimde ve bu yazımda baharın gelişini cümle içerisinde kutlama diye nitelendirdim niyet dışındaki durumları uçlaştırmamak adına. Türkçede w harfi olsaydı Newroz diye mi kullanılırdı sizce? Evet.. Peki w harfi yok diye neden 5. Harfteki o harfi u harfine dönüşerek Nevruz oldu?. Onu da açıklayayım dedim.

Nevroz Fr. névrose

a. ruh
b. Genellikle bunalım ve beden görevleri üzerinde yakınmalarla beliren, kişiliğin ve uyumun bütününü etkilemeyen, ruhsal kaynaklı sinir hastalığı, sinirce.

Nevroz İng. Neurosis

1. Hayvanın normal yaşamını sürdürmesine engel olacak düzeyde heyecan bozukluğu. 2. Sinir ve ruh bozukluğu.

Bu şekilde olmazdı dedim. Daha bir sıkıntı daha bir kaos tetiklenirdi. İyi ki 5. Harf u olmuş dedim.

Türkiye Radyo Televizyonları kurumu başta olmak üzere bir çok basın yayın bünyesinde yayın ve yayım yapan platformların doğru ve kabul edilmiş türkçeye önem verdiğine değindim. “Sms” dilimize pelesenk olsa da “kısa mesaj” deniliyor, “faks” bilmemize rağmen “Belge geçer” deniliyor dedim.

Doğrudur “W” harfi kullanılmadığı için down sendromu adı altında resmi bir isim verilmiyordu türkiyede deyip o da argümanıyla  göndermesini yaptı. Güldük eğlendik birbirimizin tuhaf kaynaklarla birbirimize şirince salladığımız harf manipülasyonundan sonra. 2 basamağa ulaşmış son çaylarımızı yudumlarken şunu anladık.

Biz insanoğlu çok boyutlu duygularımızı içinde bulunduğumuz 3 boyutlu dünyada birbirimize aktarırken sıkıntı yaşıyoruz. Hele bunu bir dille konuşma ve anlama kanalıyla sağlarken daha da bir sıkıştırıyoruz. Her topluluk ailesinden, atasından, ideolojisinden edindiği niyetle görüyor kendi nasıl makul sıfatı değerlendirmişse o denli kaideleri doğrultusunda kutluyor. Newroz veya Nevruz ne fark eder dedim?

“Gülün adını değiştirsen, başka kokar mı?” Dedim.

“Kokmaz” dedi.

Evrensel harf “W” güzel bir sohbete vesile oldu. Çıktık çay bahçesinden doğada turladık..

Kurmanci: Newroz pîroz be!

Sorani: Newroztan pîroz bêt!

Tirkî: Nevruz kutlu olsun!

Zazaki: Newroz pîroz bo!

Ve

Down Sendromu Farkındalık Günü kutlu olsun..