«CİBİLLİYET»

Yunanistan’ın Larisa şehri kuzeyinde Tempi bölgesinde yolcu treni ile yük treni çarpıştı. Kazada ilk belirlemelere göre, 48 kişi hayatını kaybetti, 57 kişi yaralandı.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, kazada hayatını kaybedenler için taziye mesajı yayımladı. Buraya kadar üzücü fakat sıradan bir kaza haberi.

Lâkin bir cümlesi bizi aşıyor: “(Reuters’ın haberine göre) meydana gelen tren kazası sonrası Ulaştırma Bakanı Kostas Karamanlis istifa etti…”

Türkiye’de bu veya benzeri, veya daha feci olanı; bir elemli kaza hadisesi sonrası istifa eden bir ricâl-i devlete rastladınız mı?

Ben yetmiş yıla yaklaşan ömrümde ne işittim ne gördüm…

Yunanistan bize göre çok mu matah bir şey? Değil belki ama hiç değilse adamlarda «DEVLET ÂRI» denilen şey varmış.

Devlet ârı meselesinden önce âr nedir ona bakalım:

Muhterem efendim «âr» lügatte utanma, hayâ, hicap, námûs mánâlarında izah edilir. Ârından ölmeye kadar gidebilen bir yapısı vardır.

Âr, utanılacak şey, ayıp mánâsını da taşır.

Araplar, “ârun aleyküm” derler. Yàni (yaptığınızdan) utanın.

İmdi «Devlet ârı»na gelecek olursak, bununla ricâl-i devletin utanması, bir hadiseyi kendileri için námûs, hayá, mahcubiyet meselesi saymayı kasdettiğimiz artık áşikâr olmuştur.

Yunanistan’daki tren kazasında Ulaştırma Bakanı Kostas Karamanlis bunu âr meselesi yapmış, mahcubiyeti onu istifaya zorlamıştır.

Japonya’da olsa harakiri yapar, kendini öldürürdü ilgili bakan..

Japon çocuklarına ilköğretimden itibaren öyle bir karakter terbiyesi verilir ki, şerefini kaybetmektense ölmeyi yeğlerler.

Âr sahibi şerefli, haysiyetli insanlardır onlar.

Ve bütün bu şeref, haysiyet, âr gibi nitelikler bir insan yahut toplumda yekûn  hattında «cibilliyet» (tiynet, huy, maya) denilen mefhumu meydana getirir.

Sütü bozuk, cibilliyeti bozuk demektir.

Yunanistan’ı bu yüzden zikrettim.

Acaba dedim, Yunanistan’ın bile cibilliyeti bizden üstün hale mi geldi?

Âr ettim, mahcup oldum milletim ve devletim adına…  02.03.2023