Muâllimler talebeye mantık öğretiniz

Biz eski kuşaklara (galiba «baby boomer» kuşağı diyorlar) daha mekteb-i ibtidaîden itibaren, âlimliğin, bilgeliğin şahsiyetteki hali, mütavazı olmak diye belletilmişti. Kibir aklın değil, egonun kuvvetidir. Yani kibir hayvanidir. Akıl ise ruhanî.

Niye söyledik bunu? Muallime-i zamane, hasseten ekranlarda şöhret edilmiş olanlar fevkalâde kibirli. Talebesine “câhil” demeden konuşamayanları var!..

Bir insan zeki, malumatfuruş olabilir amma akıllı olmayabilir. Zekâ ve akıl farklı iki cevherdir, çok karıştırılır. Neyse tüm mektep, medrese, dar’ül fünun muallimleri ve idarecilerine min gayr’i haddin talebelerine evvelâ “mantık” dersi vermelerini salık veriyorum. Aksi halde öğrencileri bilgi ve hikmeti kullanamayacak, kitaplar yüklü merkeplere dönecek.

Cuma Sûresi, 5. Àyette, “Kendilerine Tevrat [veya hak kitap, son tahrif edilmemiş Kur’ân dahil tüm Allah emirleri) yükletilib (veya Peygamberlerce öğretilip] de sonra onu taşımayan [beyinsiz]ların haali (ciltlerle) koca koca kitablar taşıyan eşeğin haali [misâli] gibidir. Allahın âyetlerini yalan sayan kavmin vasfı ne kötüdür! Allah zalimler güruhunu muvaffak etmez…” buyurulur.

Mantık aklın mekanizmasıdır, ruhanî bir mekanizma. Allah (c.c), insanoğluna gri renkte bir beyin vermiş ve bunun fizyolojik ehemmiyeti tartışılamayacak kadar yüksektir.

Lâkin kafatasımız içinde korumaya alınmış beynimizin, vücudumuzun değişik nahiyeleriyle, uzuvlarımızla iltisaklı nöron denilen sinir hücrelerinin ve şimdi bellek denilen hafıza hücre ve mekânlarının selâmeti ancak doğru bir itikadın ruhlara verdiği neşve ve dahi ayar iledir.

Mantık’ı “aklı doğru kullanma kaabiliyeti” diye tarif eden feylesof-u kiram doğru söylemişlerdir lâkin burada mánâ biraz eksik kalmaktadır. Zira her şeyin kullanımında olduğu gibi aklın kullanımında da bir karar verici lazım gelir. Akla doğru kullanma konusunda kararları kim verdirecek?

Ruh hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyoruz Şimdi yapacağımız gibi hep etrafından dolaşıyoruz. Karar verici olan ruhtur. Ruh görülmez lâkin te’siri hissedilir. Hem nefsimiz hem başkaları ruhumuzla konuşur aslında.

Muhayyilelerimizde, fikriyatımızın tecelllisinde hep ruhla konuşuruz. O kararlarını söyler biz tatbik ederiz. Hesap da bu yüzden var.

Beden ölecek lâkin ruh ölmeyecek. Ruh öte tarafta kararlarının hesabını verecek. Mahşer yerinde insanlar “nefsi, nefsi” diyecekler bu yüzden…Tüm azalarımız da ruhun lehinde veya aleyhinde şahidlik edecekler. İnsan orada “bu nasıl iş, amel defterimde hiçbir şey eksik kalmamış, her şey kayıt altında” diye ağlayacak…

Ayaklar, “Ya Rab bu beni şuralara götürdü. Şuralara gitmesi gerekirken oraların yanından bile geçmedi” diyecek.  

Aklı doğru kullanma kaabiliyetinin hem fıtri (genlerden gelen, ebeveyn te’siri) hem de hem de kesbi yani kazanılan ciheti var.

Mantık dersi bu kesbî (sonradan kazanılan) kaabiliyet inkişaf eyleyip insanlar daha mürüvvetli düşünebilesin diyedir. Eğer bu muhakeme olgunluğu kazandırılamaz ise, hem bu dünyada hem ukbada ceremesi çekilir.

Allah (c.c), böyleleri için «sefihler» tâbirini kullanmış Kur’ân’da. Yàni beyinsizler. Bunu sakın o gri cisimden mahrumiyet olarak yorumlamayın. O herkeste üçbeş gram farkla, yàni muhtelif hacim ve ağırlıklarda mevcut.

Beyinsizlik, beynini kullanmamış, Allah’ın verdiği ve bu çağda bile ilim adamlarının “ancak %10’una şöyle böyle vakıf olabildik” itirafında bulunduğu tefekkür ve tezekkürümüzün nefsi mahalline de hükmeden ruhun idrâk ve iz’ân hatasına işaret eder ki, bu hata’yı kebirdir, en büyük yanlıştır.

Azamî derecesi de, mekânları ahirette nàr-ı Cehennem olacak kâfirlerin küfrüdür. Allah’ım, bizi «mağž(d)ub» (gazab ettiğin, edeceğin, isyankârlar) ve «dall» (hak yoldan ayrılmış sapık) taifeden eyleme^[1] (amin). 03.07.2021

———————————–
^[1] Fatiha Sûresi, 7’inci âyet-i celîlede geçer.