HUKUK VE PARA
TBMM kulisinde Prof. Dr. Özcan Yeniçeri ile sohbet ediyoruz.
MHP eski Milletvekili Yeniçeri, bir anda çarpıcı bir söz ediyor:
“Parayı takip et, seni faile götürsün.”
Yeniçeri, vurgun, soygun ve talandan bahsederken hukukçulara da bu sözle sesleniyor.
Diyelim ki yabancı bir yatırımcısınız. Elinizde milyar dolarlar var, Türkiye’de sağlam bir fabrika kurmak istiyorsunuz. Tam da o sırada, “Overlok makinesi ayağınıza geldi!” misali, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ülkenize geliyor. Türkiye ekonomisini övüyor, anlatıyor, parlayan bir tablo çiziyor.
Ama siz, milyar dolarlık yatırım yapacaksınız; pazardan domates almıyorsunuz sonuçta. Bu yüzden “sağlam” bir araştırma yapmak istiyorsunuz.
Dünya Adalet Projesi’nin 2025 raporunu açıyorsunuz.
Rapor diyor ki: Türkiye, 143 ülke arasında “hukukun üstünlüğü” sıralamasında 118’inci.
Yani ligin dibi. Küme düşme hattı.
Altımızda Pakistan, üstümüzde Angola var.
Yatırım yapmak için ne kadar güven verici, değil mi?
Hani derler ya, “Nijerya, Togo, Mozambik’e yatırım yapar mısın?”
Buyurun, gönül rahatlığıyla yapın! Çünkü o ülkelerin hepsi hukukun üstünlüğü açısından bizden daha iyi durumda. Zambiya, Kırgızistan, Guatemala… Hepsi bizden daha “hukuk devleti”.
Bu rapor “dış mihraklar” tarafından masa başında yazılmış değil.
Dünya genelinde yüz binlerce kişiyle, binlerce uzmanla görüşülerek hazırlanmış.
Hani “milletin ne dediği önemli” diyoruz ya, işte milletin dediği bu.
Bu tablo yeni de değil. İstikrarlı bir düşüşümüz var.
2015’te 143 ülke arasında 80’inci sıradaydık.
Bugün 118’inciyiz.
Yani on yılda 38 basamaklık, net ve istikrarlı bir gerileme.
Yatırımcının en çok korktuğu iki başlık var:
Birincisi, hükümet yetkilerinin kısıtlanması.
Yani “Devletin başındaki kişi istediğini yapabilir mi, yoksa onu durduran bir sistem var mı?” sorusu.
Türkiye için çıkan yanıt açık:
“Canı ne isterse yapar, sana mı soracak?”
Bu kategoride 143 ülke arasında 137’nci sıradayız.
Bizden kötü sadece birkaç ülke kaldı; onlar da “kral benim” diyen yerler.
Bu tablo finans dünyasında ne anlama geliyor biliyor musunuz?
Yarın bir kararnameyle fabrikanıza el konulabilir.
Ya da bir gecede iş modelinizi yasaklayan bir kural getirilebilir.
Kime gideceksiniz? Kime şikâyet edeceksiniz?
O yüzden yatırımcı “bulaşma güzel kardeşim” der.
İyi mühendisi, iyi yazılımcıyı da ülkede tutamazsınız.
Beyin göçü başlar.
İstikrarlı bir iş ortamı sağlayamazsınız.
Basit bir ticari anlaşmazlıkta bile hakkınızı arayacağınız “Sivil Adalet” kategorisinde 122’nci sıradasınız.
Yani imzaladığınız o milyar dolarlık sözleşme, mahkemede on yıl sürünür, yine de sonuç alamazsınız.
Yabancı yatırımcı aptal değil.
“Benim malımın, mülkümün, paramın garantisi ne?” diye sorar.
Cevap 118’inci sıra olunca da “kalsın” der.
Sonuç olarak, “Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir.” diyen Adalet Bakanı yapar artık yatırımı bu ülkeye.
