Asgari ücret ve samimiyet

Türkiye’de milyonlarca kişinin gözü kulağı her yıl aralık ayında başlayan asgari ücret görüşmelerinde olur. Çünkü artan enflasyon, yaşanan hayat pahalılığı özellikle asgari ücretle geçinen aileleri bir hayli zora sokuyor. Hal böyle olunca dillerde “Karnı tok, sırtı pek olanlar, zorda kalanların halini anlamaz.” sözü dolaşmaya başlar. Peki, asgari ücret nasıl belirlenir?

Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan “Asgari Ücret Tespit Komisyonu” belirliyor. Komisyon, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört kez toplanıyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.

2022’de iki kez düzenlemeye gidilen asgari ücret, 2 bin 825 TL’den 5 bin 500 TL’ye çıkarıldı. Tam “yüzler güldü” derken temel gıdalar başta olmak üzere kiradan diğer ihtiyaçlara her şey katbekat pahalandı. Bu da 2023 yılı için yapılan asgari ücret görüşmelerinin önemini daha da arttırdı. Buraya kadar her şey “normal” görünüyor ama asıl bundan sonrası samimiyet sınavını oluşturacak.

2023 yılı aynı zamanda seçim yılı. İktidar da muhalefet de bunu düşünerek söylem geliştirdi. İktidar “Bizim sırtımızda küfe var” diyerek “orta yolu” bulmaya gayret ederken; muhalefet partileri ve sendikalar, farklı farklı asgari ücret beklentisi açıkladı. Peki, kim ne kadarlık asgari ücret önerdi?

Ana Muhalefet Partisi CHP’nin 2023 asgari ücret talebi “en az 10 bin 128 TL” oldu. İYİ Parti Sözcüsü Prof. Dr. Kürşad Zorlu, 2023 yılında geçerli olacak asgari ücretin “en az 9 bin 600 TL olmasını, ücretin 3 ayda bir güncellenmesini önerdiklerini” ifade etti. HDP ise asgari ücretin “en az 12 bin 500 TL olmasını” önerdi. TBMM’de grubu bulunan partilerin teklifleri bu yöndeydi. Böyle bir meselede diğer siyasi partiler elbette boş durmayacaktı.

DEVA Partisi “Asgari ücret, en az gerçek enflasyon, artı refah payı kadar artırılmalıdır.” önerisinde bulundu. Gelecek Partisi’nin asgari ücret teklifi 9 bin 517 TL olurken, DSP’nin asgari ücret teklifi 8 bin 800 ile 9 bin 300 TL şeklindeydi. BBP Genel Başkanı Mustafa Destici ise “Yüzde 40-50 arasında artış yapılacağını” tahmin etmişti. Memleket Partisi de asgari ücret için 10 bin TL teklifinde bulundu. Siyasi partiler arasında en yüksek asgari ücret teklifi “14 bin TL olmalı” diyen Yeniden Refah Partisi’nden geldi.

Sendikalar arasında Türk-İş “en az 9 bin TL olmalı” derken, DİSK olması gereken rakamı 13 bin 200 TL olarak açıkladı. Ve sonuçta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan çıkıp 2023 yılı net asgari ücret miktarını 8 bin 500 TL olarak açıkladı. Bu açıklamanın ardından işveren maliyet hesabı yaparken, işçiler de aylık gelir-gider hesabına koyuldu. 2023 için açıklanan 3 bin TL’lik artış asgari ücret artışı, küçük işletmelere “işten çıkarma listeleri” hazırlattırdı bile. Marketler zaten “dünden” etiket basmaya başladı. Özel okullarda öğretmen maaşı deseniz, temizlik personelinin maaşıyla eşit hale geldi.

Şimdi kendi asgari ücret beklentisini açıklayan siyasi partilerde, sendikalarda, gece gündüz “işçinin hakkını savunuyor” görünen medyada 2023 yılı için ön gördükleri (resmi olmayan) asgari ücretin altında personel çalıştıracaklar mı? Mesela; danışmadaki görevli, kapıdaki güvenlik, mutfaktaki çaycı, CHP’de en az 10 bin, İYİ Parti’de 9 bin 600, HDP’de 12 bin 500, DEVA Partisi’nde 10 bin, Gelecek Partisi’nde 9 bin 500, DSP’de 9 bin 300, Yeniden Refah Partisi’nde 14 bin, DİSK’te 13 bin 200, TV ve Gazetelerde 10 bin TL alabilecek mi?

Samimiyet şimdi başlıyor. Haydi, önden buyurun!