Marketler yangın yeri gibi…

Her şehirde, kasabada hatta bazı büyük köylerde dahi bulunan zincir marketler bu günlerde değil her zaman olduğu gibi maliyetler arttığı gerekçesiyle tüm ürünlere zam yapmaya başladılar.
Dün, bizim evin hemen üstünde yer alan Bim’e gittim geçen hafta 1.75’e aldığım çikolata 2.25 TL’e çıkmış. Aynı markette geçen hafta 3.95 olan Kıbrıs Tatlısı birden bire 4.50’e çıkmıştı. Bunlar sadece bir iki örnek. Gerekçe ne diye sorduğunuzda maliyetler artıyor! Cevabını alıyorsunuz.
Önceki gün Vakıf’da oturan bir arkadaşım, hadi gelin size kahvede çay ısmarlayım diye bizi semtin meydanındaki kahvehaneye getirdi. Kahvehanenin önün de bir genç iki sandık dolusu armut satıyor. Armutu sen mi ürettin ? diye sordum. Satıcı genç “ Evet abi bahçeden topladım” dedi.
-Kaç para diye sordum.
-Satıcı çocuk 2.5 lira abi dedi. Unutmadn söyleyeyim. (Anı armut zincir marketlerde 7 lira?
Hadi gelin şimdi suçluyu birlikte bulalım. Üreticimi suçlu, satıcımı yoksa 20 yıldır ülkeyi yöneten hükümet mi?
Salı günü şehrin en büyük halk pazarı olan Salı Pazarı’na gittim. Aslında bir şey alacağımdan değil ama şöyle bir fiyatlara bakmak istedim.
İlk gözüme takılan tezgahın önün de domates satan köylü bir kadın.
-Abla kaç para domates dedim.
-Satıcı kadın 3 lira dedi.
Biraz daha ileri gittim, salatalık, havuç ve marul satan bir başka satıcıya aynı şekilde sordum.
Aldığım cevap bir önceki satıcıda olduğu gibi çok ucuzdu. Üretici neredeyse zincir markettekinin 3’de biri fiyatına ürününü sıtıyordu.
Dün yerel gazetelerde bir haber “ Kapkara bir kış geliyor” kömür fiyatları 100’de 100 artmış.
Döviz 6/7 ay öncesine göre aynı. Peki ne oldu da bir den bire her şeye yağmur gibi zam yapılmaya başlamıştı.
Domates pazarda üreticiden direk tüketiciye 3/4 lira, markette 7/8 lira. Döviz 6-7 aydır hep aynı. Ne oldu da kömür birden bire inanılmaz oranlarda artıverdi.
Döviz aynıyken, insaat demir ve çimento fiyatları birden bire yüzde 100 oranında nasıl odu da arttı.
Pandemiden dolayı Amerika ve İngiltere’nin demir ve çimento stokları tükendi.
Türkiye’deki demir ve çimento satıcılarının elindeki tüm stokları iki, hatta üç kat fazla ödeyerek Amerikalılar ve İngilizler aldılar. Türkiye’de demir fiyatları birden bire 2’ye hatta 3’e katlandı. Peki bunun sorumlusu kim?
Türkiye’den yurt dışına bir tek yumurta dahi izinsiz çıkartılamazken, binlerce ton çimento ve demir nasıl oldu da bir haftada İngiltere ve Amerika’ya gönderildi. Kim bunun suçlusu?
Tüm bu zam oranları nasıl oldu da bir gün de patlayıverdi.
Devlet yönetimine yakın bir arkadaşım bundan 5/6 ay önce İstanbul’da bir sohbette şöyle demişti.
“ Sizin oralarda peynir üreten mandıralar yok mu?” Ben de var dedim.
-Bizim markamızla bize şu fiyattan beyaz peynir üretebilir mi? Diye sordu.
-Bende neden araştırıyorsun diye sordum.
-“Bizim markamızla zincir marketlere peynir satacağız” dedi.
“10 liraya alıp 15 liraya zincir markete satacağız. Hiç zahmetsizce para kazanacağız” demişti.
Fiyatlar nasıl artıyormuş şimdi anladınız mı?
Üretici dışında herkes kazanıyor ama bir tek üreteci kazanamıyor.
Aracılar, komisyoncular üreticicinin belini kırıyor. Maliyetler almış basını gidiyor. Gübre fiyatları yüzde 100 artmış. Üretici ürününü enflasyon kadar artıramadan zararına mecburiyetten satmak zorunda kalıyor.
Yolcu geçiş garantili otobanlara yüzde 26 zam yapıldı. Köprülere aynı keza yüzde 26 oranında zam yapıldı. Gelin görünki işçiye, emekliye ve memura yüzde 12 oranında zam yapıldı!
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tüm piyasa araştırmasını yapıyor ama otobanın ve köprülerin hatta devamında kömüre , demire ve çimentoya gelen yüzde 100 artışı ne hikmetse hesaplayamıyor!
İki maliye şefi ile iki memurun marketlerde etiketlerde yazan ürünlerin kontrolünü yapmakla bu işler biter mi sanıyorsunuz? Bu sadece vatandaşın gazını almak için verilen fotoğraf.
Asıl mesele, yukarıda saymaya çalıştığım sebeplerin önüne geçebilmek değimli?
Otobana, köprüyü yüzde 26 orandaki zammı kim yapıyor? Marketlerdeki fahiş zammı kimler organize ediyor. İnşaat demiri ve çimentoları yurt dışına kimler çıkartıyor. Rusya’da kömüre zam yapılmazken yurt içinde kimler bu işten vurgun yapıyor?
Hadi gelin şimdi suçlunun adını siz söyleyin.

GÜNÜN SÖZÜ
“Bir suça göz yuman, ikincisini davet eder.”
(Latin Atasözü)