Trump Şov

ABD Başkanı Donald Trump, Nobel Barış Ödülü’nü almak için adeta “şov üzerine şov” yapıyor.
Ancak elde ettiği sonuç: koca bir sıfır.

Gazze anlaşması bahanesiyle sahneye çıkan Trump, dünya liderlerini adeta sıraya dizip, tek tek kendisiyle fotoğraf çektirmelerine izin verdi.
Tek lider, tek dünya düzeni misali…

İngiltere, Almanya, Fransa gibi ülkelerin liderleri bile Trump’ın elini sıkmak ve onunla poz vermek için sıraya girdi.
Peki, bu tabloyu doğuran asıl neden ne?

Ekonomik Güç Dengesi

Bugün ABD, dünyanın en büyük ekonomik gücü konumunda. Trading Economics verilerine göre 29,2 trilyon dolarlık GSYH ile açık ara lider durumda.
İkinci sırada Çin geliyor: 18,7 trilyon dolar.
Euro Bölgesi ise 16,4 trilyon dolar ile Çin’in gerisinde.

Euro Bölgesi ülkelerine baktığımızda; Almanya 4,7 trilyon, Fransa 3,2 trilyon, İtalya 2,4 trilyon dolar büyüklüğe sahip. Bu rakamlar, ABD ve Çin’in oldukça gerisinde kalıyor.

Gelir Dağılımı ve Değişim Süreci

Dünya Bankası, kişi başına geliri 2015 yılı reel dolar kuru ile hesaplıyor. 2024 verilerine göre dünya genelinde kişi başına gelir 11.876 dolar düzeyinde.
ABD, 66.683 dolar ile hem ekonomik büyüklük hem refah açısından öne çıkıyor.

Çin ise toplam büyüklükte ikinci sırada olsa da, kişi başına gelir 13.122 dolar seviyesinde.
Yine de Çin, büyüme hızını koruyor. Hızı azalmış olsa da, hâlâ dünya ortalamasının üzerinde bir gelir artışı sağlıyor.

1990’da kişi başına geliri yalnızca 917 dolar olan Çin, 2024 itibarıyla 13.122 dolara ulaşarak olağanüstü bir yükseliş gerçekleştirmiş durumda.
Son beş yılda (2019–2024) dünya genelinde kişi başına gelir %8,1 artarken, Çin’de bu oran %26,7 oldu.

Fakat dikkat çekici bir nokta var: “The Trump Show” sahnesinde Çin yoktu.

Avrupa’daki Durağanlık

Almanya örneği çarpıcıdır. 1990’da ABD’de kişi başına gelir 39.200 dolar iken, Almanya’da 29.748 dolar seviyesindeydi.
Yani Almanya, ABD’nin %76’sı oranında bir refaha sahipti.

Bugün ABD 66.683 dolara ulaşırken, Almanya 44.109 dolarda kaldı. Bu oran artık %66’ya geriledi.
Üstelik son beş yılda Almanya’da kişi başına gelir artış göstermemiş durumda. (ABD’de %9,23; dünya genelinde %8,10 artış var.)

Bu durağanlık yalnızca Almanya’ya özgü değil.
İspanya, Fransa, İngiltere, Japonya gibi ülkeler de benzer bir tabloya sahip.

Avrupa genelinde bu durgunluk sürerken, İrlanda istisnai bir örnek oluşturuyor.
91.514 dolar kişi başına gelir ile hem çok zengin hem de zenginleşmeye devam eden bir ülke konumunda.
İrlanda da tıpkı Çin gibi The Trump Show sahnesinde yoktu.

Tek Kutuplu Dünya Düzeni

Bugün dünya ekonomisi adeta tek kutuplu bir şekilde dönüyor.
Çin hızlı büyümesine rağmen, kişi başına refah bakımından ABD’nin hâlâ çok gerisinde.
Bu nedenle küresel dengeleri değiştirecek ölçüde “dengeleyici” bir güç hâline gelmiş değil.

Diğer ülkeler ise kişi başına gelirlerini artırmış olsalar bile, belirgin bir durağanlık dönemine girmiş durumda.
Almanya, İngiltere, Fransa, İspanya, İtalya ve Japonya bunun en açık örnekleri.

1990–2024 arasında dünyada kişi başına gelir ortalama %1,66 oranında artmış.
2010 sonrası “bol para” döneminde bu oran %1,87’ye yükselmiş.

Aynı dönemde:

• Almanya: %1,22

• İspanya: %0,90

• Fransa: %0,83

• İngiltere: %0,91

• Japonya: %1,09

• ABD: %1,70

• Çin: %6,33

• İrlanda: %4,84

• Türkiye: %4,51 kişi başına refah artışı göstermiştir.

Bu tablo, dünyanın orta gelir tuzağına benzer bir sıkışma yaşadığını gösteriyor.
Birçok ülke, “orta sınıf” ekonomiler arasında yön arayışı içinde.

Bakalım bu tek kutupluluk ve arayış süreci önümüzdeki yıllarda ne gibi sonuçlar doğuracak?