Gürcistan’da Düşen TSK’ya Ait Askeri Kargo Uçağı Üzerine Çapraz Analiz
Gürcistan’da düşen TSK’ya ait askeri argo uçağı üzerine yazılı, görsel ve sosyal medyada önemli tespitler, tutarlı açıklamalar, tahminler, görüşler, teoriler yazılıp-çizildi. Önemli akademisyenler, yazarlar, gazeteciler bu konuda bir hayli kafa yordu. Biz de CUMHA ve Başkent Postası’nın değerli okuyucuları için görsel ve sosyal medyada Gürcistan’da düşen askeri kargo uçağımızla ilgili tüm haber, yorum, köşe yazısı, röportaj vs. yayınları en ince ayrıntısına kadar irdeleyerek okuyup-gözden geçirdik. Ve üç boyutlu (yatay-dikey) farklı bakış açısı içinde üçüncü boyut olan çapraz analizden geçirdik.
Türkiye resmi makamların yapmış olduğu açıklamaya göre dün Türkiye’den saat 09.50’de havalanan uçak Azerbaycan’ın Gence şehrine saat 11.06’da iniş yapmıştı. Saat 13.30 Azerbaycan’ın Gence şehrinden Türkiye’ye gelmek üzere havalanan TSK’ya ait C-130 tipi askeri kargo uçağı kalkış yaptıktan 27 dakika sonra radardan kayboldu. Gürcistan arama kurtarma ekipleri yaklaşık 4 saat sonra saat 17.00’de uçağın enkazına ulaştılar. Uçakta 20 personel bulunuyordu.
Gürcistan İçişleri Bakanlığı’nın yapmış olduğu açıklamaya göre TSK’ya ait C-130 kargo uçağı Gürcistan’ın doğusunda (Gürcistan-Azerbaycan sınır) Kaheti bölgesinde Sığnaği Belediyesine yakın bir yerde düştüğü bildirilmişti. Arama-Kurtarma çalışmaları Gürcistan ve Türkiye makamlarınca ortak bir şekilde koordine ediliyordu.
Gürcistan’da düşen TSK’ya ait C-130 tipi kargo uçağı hakkında spekülasyonların ve yanlış algıların önüne geçmek için Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran kamuoyuna doğru bilgilendirmesi yönünde bir açıklama yaparak sadece resmi kurumların açıklamasının dikkate alınmasını konusunda uyarıda bulunarak kamuoyunu bilgilendirdi.
Türkiye’nin talimatı doğrultusunda uçağın düştüğü bölgedeki kaza kırım yerine herhangi bir müdahalenin yapılmaması konusunda Gürcistan makamları bilgilendirildi. Türkiye’den gidecek uzman kadro ve AFAD, UMKE gibi ekipleri kaza-kırım yerinde inceleme yapacakları bilgisi de verildi. Yetkililer tarafından uçağın neden düştüğünün araştırılması ve incelenmesi için uçağın düştüğü kaza-kırım yeri geniş bir şekilde kapatılarak basın mensupları da dahil olmak üzere kaza bölgesine kimsenin yaklaştırılmaması istendi.
TSK’nın Gürcistan’da düşen C-130 askeri kargo uçağında şehit düşen 20 askerimizden isimleri belli olan şehitlerimiz. KAYSERİ: Hava Pilot Binbaşı Nihat İlgen, KIRKLARELİ: Hava Uçak Bakım Astsubay Üstçavuş Berkay Karaca, AMASYA: Astsubay Başçavuş Hamdi Armağan (40), KONYA: Hava İkmal Astsubay Kıdemli Çavuş Ahmet Yasir Kuyucu (25), ÇORUM: Hava Uçak Bakım Astsubay 3. Sınıf Burak İbbiğ, BALIKESİR: Hava Uzman Çavuş Emre Sayın (49), BURSA: Hava Pilot Binbaşı Serdar Uslu ve Astsubay Başçavuş Ramazan Yağız, MUĞLA/Milas: Başçavuş Emrah Kuran, TEKİRDAĞ: Hava Astsubay İlker Aykut, ESKİŞEHİR: Hava Uçak Bakım Üsteğmen Emre Mercan (27), LÜLEBURGAZ: Hava Uçak Bakım Astsubay Üstçavuş Berkay Karaca (27), İSTANBUL/Büyükçekmece: Pilot Yarbay Gökhan Korkmaz, KARABÜK: Hava Uçak Bakım Astsubay Kıdemli Başçavuş Nuri Özcan (53), BİLECİK: Hava Uçak Bakım Astsubay Üstçavuş İlhan Ongan (31),
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, bazı bakanlarımız, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş ve bazı milletvekilimiz düşen uçağımızla ilgili halkımıza ve şehit alilerine taziyede dileklerini iletmişlerdir.
Gürcistan’da düşen TSK’ya ait askeri C-130 tip kargo uçağı ile ilgili neden düştüğü konusunda da bazı uzmanlar, akademisyenler, gazeteciler tarafından bazı açıklamalar ve tahminler yapıldı. Uçaktan düşüş öncesi herhangi bir uyarı/ikaz yapılarak sinyal gelmemesi düşürülme ve sabotaj ihtimallerini iyice azaltmıştır. Bunun dışında havada başka bir uçak veya cisimle çarpışması gerekiyor ki uçak düşmüş olsun! Fakat ortaya çıkan veriler üzerinden düşünecek olursak böyle bir belirti, iz ve ipucuna rastlanmıyor. O zaman elektrik sistemindeki önemli bir arıza, hidrolik veya kumanda kaybı da olabilir!
Diyelim ki sabotaj ve yerden ateşlenmiş bir silahla bu uçak düşürülmüş! Böylesi bir durumda uçağın havada parçalanarak düşmesi gerekiyor. Bu durum sabotaj ihtimalini tamamen ortadan kaldırıyor. Bir de kargo/nakliye uçağı ve askeri mühimmatları da taşıdığı için uçağın içindeki mühimmatın patlaması ile de uçağın düşme ihtimali olabilir. Fakat yine de uçak niçin düşürüldüğünün kesin ortaya çıkması için arama-kurtarma ekiplerinin ve alay yeri uzmanlarının araştırmaları ve kara kutunun sonucu beklememiz daha doğru olacak.
Uçak düşmesi havada parçalanmış olarak da düşmüş olabilir! Uçak aşağıdan füze ve omuzdan atılan herhangi bir silahla vurulma sonucu düşmüş olsa uçak havada parçalanır ve parçalanarak yere düşerdi. O halde bu ihtimali de gözden çıkartacağız. Geriye bir tek uçağın içindeki mühimmatta patlamış olma ihtimali kalıyor. Bu da inceleme ve araştırmalar bittikten sonra (böyle olup-olmadığı) anlaşılabilir.
Uçağın düşmesi ile ilgili bazı olasılıklar ve tahminler üzerinde durmaya çalışalım. Bazı uzmanlar düşme ihtimalini yapısal malzeme yorgunluğuna bağlıyor. Yani, uçağın 1950’lerde üretilmesi (eski ve yorgun bir uçak olması) yapısal malzeme yorgunluğu sebebiyle düşmüş olabileceği ihtimali biraz daha ağır basıyor. Bazıları uçağın motorunun çalışması ve havda patlama görüntüsüne rastlanmadığı için sabotaj ve düşürülme ihtimallerinin ortadan kalktığını ifade ettiler. Havada patlama olabilmesi için uçağın motorunun çalışmaması gerekiyormuş. Fakat uçağın motoru çalışıyormuş. Bu da uçağın hiçbir müdahale sonucu düşmediğini ortaya çıkartmakta.
Havada patlama olabilmesi için motorun çalışmaması gerekiyor. Ama uçağın motoru çalışmakta olduğu için öyle bir olasılıktan vazgeçiyoruz. Uçak havada herhangi bir uçan, kopan vs. cisimle çarpışmış olamaz mı?! Yani, uçak bir cisimle de çarpışmış olabilme ihtimalinden bahsediyoruz. Bu olasılık da çok zayıf kalıyor. Ve uçağın kendisinden kaynaklanan bir olay sonucunda düşmüş olabileceği üzerinde dursak! Yani Güristan’da düşen TSK’ya ait kargo uçağı ABD menşeli 1950’li yıllarda üretilmiş uçaklardan birisi. Uçağın çok eski olduğu için düşme sebebi yapısal malzeme yorgunluğu da olamaz mı?! Olabilir, neden olmasın!.. Ve bütün bu verilerden dolayı uçak düşmesinde sabotaj ihtimali hemen hemen sıfıra inmiş oluyor. Yani, sabotaj ihtimali çok zayıf olduğu için ortadan kalkıyor.
Öte yandan uçağın düştüğü arazi/alan ile ilgili de herhangi bir sorun yok. Uçağın düştüğü saha düz ve geniş bir arazi. Çevresinde herhangi bir köy, kasaba, şehir de yok. Geniş, düz bir tarım alanı olduğu için bu bölgede hayvancılık yapılıyor. Arazi de toprak yolun olması olay yerine hızlı bir şekilde ulaşılır ve müdahale edebilme imkanı da sağlıyor. Arazi şartlarının uygun olması, yolun engebeli olmaması ve toprak olması münasebetiyle arama-kurma ekipleri olay yerine çok rahat ulaşarak çalışmaların başlattılar. Nihayetinde TSK’ya ait düşen C-130 tipi askeri kargo uçağı için kaza-kırım bölgesinde yapılan arama-kurtarma çalışmaları neticesinde uçağın parçalarına ulaşıldı. Uçağın bazı parçaları bölge halkı tarafından da görüntülendi.
Yine bazı akademisyen, uzman ve gazeteciler sabotaj ve düşürülmüş olduğu üzerinde dursalar da ortaya çıkan verilerden dolayı ve uçağın düşmesi ile ilgili kesin sonuç belirleninceye kadar pek dikkate alan olmadı. Hatta böylesi bir sabotaj yoluyla uçağın düşürülmesinin altında (İsrail’in bölgedeki etkinliğinden dolayı) parmağının olabileceği üzerinde duranlar oldu.
Uçağın düşmesinin (kazanın) kesin sebep ve sonuçları kaza-kırım ekiplerinin ve olayı inceleyen uzmanların yapacağı incelemeler ile birlikte uçağın kara kutusunun vereceği delil veriler neticesinde uçağın niçin düştüğü konusunda kesin bir kanaat oluşacak. Yani,k azanın kesin nedeninin, olay yerine ulaşacak kaza kırım ekiplerinin yapacağı detaylı incelemeler ve uçağın kara kutusundan elde edilecek veriler sonucunda netleşecektir.
Gerçi c-130 tipi kargo uçaklar ABD tarafından 1956’da üretilmiştir. Türk Hava Kuvvetleri envanterine 1964 yılında girmiştir. Uzun menzilde yük, personel vs. taşıma amacıyla kullanılan taktik ve nakliye uçaklarıdır. C-130 uçakları diyaznları sağlam olduğu için uzun yıllar uçabiliyor. Pilotaj eğitimlerinde çok üst düzey görev yapabildiği gibi çok ağır yükleri taşıması ile de askeri nakliyelerde etkili oluyor. Dünyada 60 ülke tarafından hala kullanılıyor. Şu anda dünyadaki toplam sayısı 2500 civarında olabilir. Türkiye, Kıbrıs savaşında bu uçakları kullanmıştır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan düşen uçağımızla ilgili Gürcistan Başbakanı Irakli Kobakhidze telefon görüşmesi yapmıştır. Gürcistan-Azerbaycan sınırında düşen askeri kargo uçağının enkaz arama ve kurtarma çalışmaları hakkında Gürcistan Savunma Bakanı Irakli Chikovani, Azerbaycan Savunma Bakanı Orgeneral Zakir Hasanov ve Azerbaycan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kerim Veliyev ve Türkiye Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ile görüşmeler gerçekleştirdi. Aynı şekilde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov ile diyalog halinde olmuştur. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Gürcistan Dışişleri Bakanı Maka Botchorisvilli ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile düşen uçakla ilgili sürekli bilgi alışverişinde bulunmuştur. Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Gürcistan Savunma Bakanı Irakli Chikovani, Azerbaycan Savunma Bakanı Orgeneral Zakir Hasanov ve Azerbaycan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kerim Veliyev ile düen uçağımızla ilgili irtibat halinde olmuştur.
Bazı devlet başkanları, bakanları, Türkiye temsilcileri ve Ankara Büyükelçileri Gürcistan’da düşen C130 tipi TSK’ya ait askeri uçak sebebiyle taziyelerini bildirdiler. ABD, Rusya, Arupa Birliği, NATO Genel Sekreteri Rutte, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, KKTC Cumhurbaşkanı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Tufan Erhürman'ın ve KKTC Başbakanı KKTC Başbakanı Ünal Üstel, ABD'nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ve Japonya, Fransa, Rusya, Hollonda, Yunanistan, Almanya, Ukrayna Türkiye Büyükelçilikleri ve birçok yabancı misyon şefi Türkiye’ye taziyelerini bildirerek başsağlığı dilediler.
TSK’ya ait C-130 askeri kargo uçağının düştüğü saatten bulunmasına kadar Cumhurbaşkanı Erdoğan Gürcistan Başbakanı Irakli Kobakhidze ile sürekli telefonla irtibat halinde olmuştur. Aynı şekilde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’da Gürcistan ve Azerbaycan Dışişleri bakanları ile yoğun bir görüşme trafiği yaşamıştır.
Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Gürcistan’ta düşen Türkiye’nin TSK C-130 tipi askeri kargo uçağ ile ilgili Türkiye’ye destek vermeye hazır olduklarını bildirmiştir. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Bayramov’a bu desteğinden dolayı teşekkür etmiştir.
Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Sahiba Gafarova da, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Numan Kurtulmuş'a, Gürcistan’da düşen TSK’ya ait askeri uçakta şehitlerimizle ilgili başsağlığı dileyerek taziyelerini iletmiştir.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler Gürcistan’da düşen uçağımızla ilgili Gürcistan Savunma Bakanı Chikovani, Azerbaycan Savunma Bakanı Zakir Hasanov ve Azerbaycan Genel Kurmay Başkanı
RTÜK (Radyo ve Televizyon üst Kurulu) Gürcistan’da düşen askeri uçağımızla ilgili uyarılarda bulunarak resmi yetkililer açıklamaları dışında paylaşımların dikkate alınmaması gerektiğini belirtti.
