ZENGEZUR KORİDORU

Azerbaycan Ordusu 27 Eylül 2020 tarihinde Ermenistan’ın işgali altındaki topraklarını  kurtarmak için başlattığı savaşı 44 gün sonra Azerbaycan’ın kesin zaferiyle sonuçlandırdı. 44 günlük savaşın ardından sonra Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan üçlü bildirinin uygulamaya konulmasıyla bölge, yeni ulaşım hatları sayesinde artık savaş ortamından çıkarak ekonomik canlanmanın yaşanacağı bir sürece girdi. Yeni imzalanan bu bildiriye göre, Karabağ sorunu nedeniyle yaklaşık 30 yıldır kapalı kalan tüm ekonomi ve ulaşım hatları yeniden açılacağı kararlaştırıldı. Özellikle bu süreçte, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev’in birçok kez “Zengezur Koridoru” şeklinde ifade ettiği ulaşım hattı ön plana çıktı. Bu söylem Azerbaycan için önemli olduğu kadar Türkiye için hatta Kafkasya coğrafyası içinde büyük önem arz etmektedir. Bölge ülkeleri için önemli çünkü Azerbaycan’dan, ülkenin batı kısımları ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni Ermenistan üzerinden, Zengezur bölgesinden geçecek kara ve demir yolu hatlarıyla birleştirerek Türkiye ile yeni ulaşım bağlantısı sağlanması hedefleniyor. Zengezur Koridoru Azerbaycan’ı uluslararası taşımacılıkta öne çıkaracağı gibi aynı zamanda ekonomik ve jeo-stratejik alanlarda ciddi bir kazanç elde etmesini de sağlayacaktır. Azerbaycan işgal altındaki toprakların kurtarılması için başlattığı İkinci Karabağ Savaşı’ndan sonra Türkiye ile birlikte söz konusu tünel ile yeni bir jeopolitik gerçeklik oluşturmayı başarmak için düğmeye basmış durumdalar. Bu jeopolitik gerçekliği yeni işbirliği önerileri ile de destekleyerek geleceğe taşımak istemekteler. Her iki devletin bölgede gerçekleştirdiği enerji ve taşımacılık projeleri jeopolitik dengenin onların lehine değişmesine neden olduğu için bu alanda deneyime sahipler. Lakin barışın imzalanmasının üzerinde bir yıl geçmesine rağmen “Zengezur Koridoru” alanında çok ciddi bir çalışmanın yapılmadığı gözlenmektedir. Bölgesel işbirliği aynı zamanda bölgesel istikrar, ekonomik kalkınma ve refaha hizmet edecek olan bu koridorun şimdiye kadar devreye girmemesinin önünde ki engellerden bir tanesi Ermenistan yönetiminin savaştan sonra  imzalanan bildiri ve anlaşmalara tam anlamıyla riayet etmemesi. Diğer bir neden ise bölgedeki barış, istikrar ve refahın sağlanmasında önemli rol oynayan Türkiye’nin kardeş ülke Azerbaycan hariç bölgede ki diğer taraflarca bir türlü kabullenmemiş olmasıdır. Ayrıca İran’ın engellemesi var. Çünkü bu koridor ile Azerbaycan uluslararası taşımacılığını artık İran üzerinde değil bu koridor üzerinden yapacağı için İran hem ekonomik hemde jeo-stratejik kayıplar yaşayacağından buna engel olmaktadır. Tarihi İpek Yolu’nun yeniden canlandırılmasını sağlayacak bu koridorun açılması için Türkiye, Azerbaycan ve Rusya ciddi bir işbirliği yapmalılar. Bölgesel iş birliği ve ticaretin canlandırılması açısından hayati önem arz eden bu koridorun çözümü ancak Rusya, Türkiye ve Azerbaycan’ın ortak hareket etmesi ile mümkündür. 

Terör ve Güvenlik Uzmanı  

Dr. İmbat MUĞLU