AZERİ Mİ? AZERBAYCAN TÜRKÜ MÜ?

Bu bir gerçek ki, Azerbaycan yer adıdır, yani toprağın adıdır.

Azeri ise İran’da fars kökenli bir topluluk, bir kavim adıdır.

Bu gerçeği aynı zamanda Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın konuşmalarından da tespit etmemiz mümkündür.

İşin aslını şöyle özetlemek mümkün…

Bir az tarih sayfalarına göz atacak olursak şunları tespit etmemiz hiç de zor değil…

Bu topraklara Büyük Selçuklunun gelişiyle, Azerbaycan, Türk yurdu şeklinde formalaşmıştır.

Ve o zamanlar burada yaşayan halka da Turkman deniyordu ki, bu da Türk anlamına geliyordu.

Daha sonraları 1828’de Rus imparatorluğu ve İran tarafından yapılan “Türkmençay” antlaşmasıyla Azerbaycan ikiye bölünmüştür.  Aras nehri bir sınır olmuştur adeta.  Merak edenler için yazıyorum,  Azerbaycan halk şairi Bahtiyar Vahabzade’nin “GÜLİSTAN” poeması’nda (şiirinde) bu parçalanmanın feryadını görmemiz mümkün…

Bugün bildiğimiz Azerbaycan Cumhuriyeti,  nüfusu yaklaşık 9 milyona ulaşan bağımsız bir cumhuriyet…

İran Sınırları içinde kalan nüfus ise bugün resmi rakamları göre yaklaşık 35 milyon…

Çarlık Rusya’sı döneminde, Rusya topraklarında yaşayan Müslüman ve Türk Dilli halklara ağırlıklı olarak Tatar deniyordu.

Fakat bu Tatar kelimesi de aslında bir yerde Türk anlamı taşıyordu. Genel olarak Türklere hitap şekliydi.   

Buna rağmen çarlık Rusya’sının son dönemlerinde Turki (Türkler) diye de hitap ediliyordu. Buna örnek olarak bu dönemlerde neşr edilen  “Rusça Türkçe” lügatı gösterebiliriz.

Sovyetler Birliği döneminde ise 1930’lu yıllara kadar bugünkü Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yaşayan halka Türk, diline Türk dili, Edebiyatına Türk Edebiyatı deniliyordu.

Azerbaycan Halk Şairi Hüsyin Cavid’in eserlerinde bu halkın dilini de kökenini de görmemiz mümkün.

70 yıllık Sovyetler Birliği döneminde Türk kökenli, Türk dilli halkların parçalanma süreci yaşanmıştır.

Stalin’le birlikte Türk kökenli ve Türk Dilli halkların yaşadığı acı günler başka bir yazı dizisinin konusudur elbette…

Bugün Azerbaycan’da birçok Azerbaycan Türkü kendisini aynı zamanda Azerbaycanlı olarak da tanıtmaktadır.  “Azerbaycan Türkü” kökeni,  “Azerbaycan’lı “ ise yeri bildirmektedir. Bununla birlikte çoğunluk da kendisine Azeri denmesinden hoşlanmamaktadır.

Tarihe kısa bir göz atarak, sanırım bir Azerbaycan Türküne Azeri diye seslenmek veya hitap etmenin aslında ne kadar yanlış olduğunu ortaya koya bilmişizdir.