AĞAÇLARI TANIMAK

 [Bir ağacın yalnızlığını ve acısını kim anlayabilir ki…]

Bir ağaç kök, gövde, dal ve yaprak olmak üzere 4 ana organdan oluşur. Bir ağacın yaşayıp gelişebilmesi için; ışık, sıcaklık, CO2, O2, su ve mineral madde gereklidir.

Ağaçların; topraktan su – mineral, havadan ise karbondioksiti alırlar,  güneş enerjisini kullanarak organik madde üretmek, havaya oksijen vermek gibi önemli işlevleri vardır.

Ağaçlar ışık, yer, su ve mineral maddeler yüzünden birbirleriyle amansız bir rekabet içindedirler. Bu rekabette baskın çıkabilmek için tepe ve köklerini hızla geliştirmeye çalışır, gölgeye dayanıklı yaprak üretir, işlevini kaybeden organlarını (yaprak – dal – kök) terk eder, rakiplerine gölge yapmaya çalışırlar. Bazı ağaç türleri (ceviz, meşe, huş, dişbudak, ıhlamur gibi..) kök ve yapraklarından salgıladıkları sıvı ve gazlarla komşu bitkilere zarar bile verebilirler…

Ağaçlar olgun çağa geldiklerinde ulaşacakları boylara göre üç sınıfa ayrılmaktadır.

Birinci Sınıf Ağaçlar:

100 – 150 Yaşlarında takriben 35 – 40 m. boylanabilen ağaçlar bu gruba girer:

(Ladin, Melez, Sedir, Duglas, Sekoya, Sançam, Karaçam, Meşeler, Kayın, Dişbudak, Çınar yapraklı Akçaağaç, Ihlamur, Karaağaç, Kızılağaç, Okaliptüs gibi.)

İkinci Sınıf Ağaçlar:

İleri yaşlarda 25 m boylanabilen ağaçlar bu gruba girer:

(Kızılçam, Fıstıkçamı, Servi, Porsuk, Ardıç, Çınar, Titrek kavak, Sahra Akçaağacı, Gürgen, Söğütler gibi..)

Üçüncü Sınıf Ağaçlar:

İleri yaşlarda ancak 8 – 10 m. boylanabilen ağaçlar bu gruba girer:

(Andız, Fenike Ardıcı, Akçaağaç, Kızılcık, Çitlembik, Mazı Meşesi, Pırnal Meşesi, Keçiboynuzu, Defne, Tesbih ağacı gibi..)

Mabet ağacı veya Bakire saçı ağacı olarak bilinen Gingko biloba`nın dünyada yaşayan türler içinde en uzun ömürlü ağaç olduğu düşünülmektedir. 4000 yıllık ömrü ile en uzun süre canlı kalan Gingko biloba Çin`de tesbit edilmiştir.

Mistik Yönü ile Anıt Ağaçlar

Çevremizdeki mistik ve kutsal mekânlarda, eski külliyelerde, köşk ve saray bahçelerinde sıkça karşılaştığımız yaşlı ağaçlar, devasa gövdelerinde zaman içinde ortaya çıkan ilginç patolojik oluşumlardan ötürü, birey ve toplum belleğinde kimi simgeleri çağrıştırır. Böylece, bazen umut olur insanlara, kendisinden mucizeler beklenir.

Mitolojik Yönü ile Anıt Ağaçlar

Ağaçlar tarihin arşivleri gibidir. Roma İmparatorluğunu ele alırsak, temelinde ilk taş olarak Remus ve Romulus kardeşleri emziren bir dişi kurt buluruz. Aynı kurt, biraz değişik biçimde Göktürk İmparatorluğunun kuruluşunu anlatan Ergenekon Destanında da karşımıza çıkar. Ancak, bu ilk taş ve harç her zaman hayvan motifi olmaya bilir. Kimi zaman ulu ağaçlar da çıkar karşımıza bir milletin atası olarak. Nitekim ünlü Türk Destanı Oğuz Name’de bir çift ulu Kayının bütün Oğuz neslinin atası sayılacak kadar efsaneleştiği görülür. Aynı destanın bir başka yerinde ise, Oğuz Kağan’ın güzel eşini, göl ortasındaki dev bir ağacın kovuğunda bulduğundan söz edilir.

Ek bilgi olarak:

–       Ağaçlar besinlerinin % 90’ını atmosferden %10’unu topraktan alır.

–       Yaşlanarak ölen ağaç yoktur. Ağaçları mikroplar, böcekler, insanlar, yangınlar ve doğal afetler öldürür.

–       Dünyada 20 bin çeşit ağaç türü vardır.

–       Yaprakları hayvanlar ya da böcekler tarafından yenmeye başlayan ağaçlar sinyal göndererek diğer ağaçları tehlikeye karşı uyarır. Uyarılan ağaçlar salgıladıkları kimyasallarla sindirimi çok zor, lezzetsiz yapraklı ağaçlara dönüşür.

–       Dünyada yaşayan en büyük canlı California Kızılağaç Ormanı’nda bulunan “ sequoia “ ağacıdır. 30 katlı bir bina yüksekliğindeki bu ağaç tahminen 2756 ton ağırlığındadır.

–       Olgunlaşan bir ağaç, bir fidana nazaran havayı temizlemede 70 kat daha etkindir. Yılda 1 tona yakın karbondioksiti absorbe edebilirler.

–       Tek bir ağaç yılda 118 kilogram oksijen üretmektedir. Yani iki ağaç 4 kişilik bir ailenin bir yıllık oksijen ihtiyacını karşılamaktadır.

–       Tek bir ağaç, bir arabanın 4 bin kilometrede oluşturduğu karbon kirliliğini yok edebilme kapasitesindedir.

–       Her bir insan yılda sadece kâğıt ihtiyacı için 10-15 yaşlarında yetişkin bir ağacı yok etmektedir.

–       Bir ağaç yılda iki ton suyu çekerek su baskınlarını engellemektedir.

–       Ağaçlar insan akciğerini tamamen etkileyecek toz partiküllerini havadan temizler.

–       2012’den itibaren her birey 30 ağaç dikse, küresel ısınmanın ortadan kalkacağı tespit edilmiştir.

–       Bir ağaçtan yaklaşık 70 bin adet kurşunkalem yapılmaktadır. Bu sebeple yılda 82 bin ağaç kesilmektedir.

–       Bir bebek, tuvaletini haber verinceye kadar kullandığı çocuk bezleriyle 25 ağacın ölümüne sebep olmaktadır.