Dünya Ticaret Örgütü(WTO) ve Türkiye ile İlişkileri

Dünya Ticaret Örgütü, devletlerin kendi bünyesindeki ticaret yasalarını ve bu konudaki düzenlemelerini hangi şekilde yapacağı hususunda yasal bir çerçeve sunmakta olup ülkeler arasındaki müzakere ve görüşmeler yoluyla devletler arasında ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirildiği bir platform olarak 1 Ocak 1995 yılında kurulmuş olup çok taraflı ekonomik ve ticari sistemin kurumsal ve yasal organıdır.Dünya Ticaret Örgütü, Uruguay Round’a taraf ülkelerin 15 Aralık 1993 yılındaki görüşmelerinin tamamlanması sonucunda Fas’ın Marakeş şehrinde 15 Nisan 1994 yılında ‘Nihai Karar’ın bakanlarca imzalanması neticesinde ”Marakeş Deklarasyonu”nun ilan edilmesiyle ortaya çıkmıştır ve Tarifeler ve Ticaret Genel Antlaşması(GATT)’nın devamı niteliğinde uluslararası bir kuruluştur.Dünya Ticaret Örgütü, uyguladığı ticari faaliyetler ve ticaret politikaları açısından Tarifeler ve Ticaret Genel Antlaşması(GATT)’ndan daha geniş bir alanı kapsamaktadır.Dünya Ticaret Örgütü’nü oluşturan çok taraflı ticaret görüşmelerini yürütmek ve yönetmek, çok taraflı ticaret görüşmelerinde bir forum olarak iş yapmak, ticari anlaşmazlıklara çözüm aramak, ticaret politikalarını düzenlemek ve bu çerçevede uluslararası ekonomik politikaların oluşumunda görevli uluslararası kuruluşlarla işbirliğine gitmek Dünya Ticaret Örgütü’nün temel özelliklerindendir.Dünya Ticaret Örgütü Antlaşması, tekstilden tarıma, hizmetlerden fikri mülkiyet hakları kurallarına değin değişik konularda birbirinden farklı olarak 29 metinden meydana gelmektedir.Ayrıca Dünya Ticaret Örgütü, üyelerine ilave sorumluluklar ve taahhütler de yükleyebilir.Dünya Ticaret Örgütü, herhangi bir konuda karar alırken ‘oy birliği’ yöntemini benimsemektedir.Oy birliğinin oluşmadığı durumlarda Dünya Ticaret Örgütü, oy çokluğu yöntemini kullanmaktadır. Bu yöntemde her ülke bir oy kullanarak, karar oy çokluğuyla alınmaktadır.Dünya Ticaret Örgütü Antlaşması’nda anlaşmaya varılan dört farklı oylama şekli vardır:
1)Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin dörtte üç çoğunluğunun oyuyla herhangi bir çok taraflı ticaret anltaşmasının oluşturulması kabul edilebilir.
2)Bakanlar Konferansı dörtte üç oy çoğunluğuyla uluslararası bir antlaşma tarafından herhangi bir üyeye yüklenen yükümlülüğu kaldırabilmektedir.
3)Uluslararası Antlaşmaların yükümlülüklerini iptal etme kararı, ancak tüm üye ülkeler tarafından kabul edilmesi veya üçte iki oy çoğunluğuyla alınabilmektedir.
4)Yeni bir üyenin Dünya Ticaret Örgütü’ne dahil edilmesi, ancak Bakanlar Konferansı nezdinde üçte iki oy çoğunluğuyla kabul edildikten sonra gerçekleşebilir.
Dünya Ticaret Örgütü’nün merkezi İsviçre’nin Cenevre kentindedir. Resmi dilleri İngilizce, Fransızca ve İspanyolca’dır.Dünya Ticaret Örgütü’nün bütçesi 196 milyon İsviçre frangıdır.Dünya Ticaret Örgütü;Antigua ve Barbuda, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Bahreyn, Bangladeş, Barbados, Belçika, Belize, Bolivya, Botsvana, Brezilya, Brunei, Burkina Faso, Burundi, Yeşil Burun Adaları, Kanada, Orta Afrika Cumhuriyeti, Şili, Kazakistan, Kolombiya, Kosta Rika, Fildişi Sahili, Kazakistan,  Küba, Kıbrıs, Kırgızistan, Çin, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Cibuti, Dominika, Dominik Cumhuriyeti,  Mısır, El Salvador, Estonya, Finlandiya, Fransa, Gabon, Almanya, Gana, Yunanistan, Grenada, Guatemala, Gine, Yeni Gine, Guyana, Honduras, Hong-Kong, Macaristan, İzlanda, Hindistan, Endonezya, İrlanda, İsrail, İtalya, Jamaika, Japonya, Kenya, Güney Kore, Kuveyt, Lesotho, Lihtenştayn, Lüksemburg, Makau, Madagaskar, Malavi, Malezya, Maldivler, Mali, Malta, Moritanya, Mauritius, Meksika, Fas, Mozambik, Myanmar, Namibya, Hollanda, Hollanda Antilleri, Yeni Zelanda, Nikaragua, Nijerya, Norveç, Pakistan, Paraguay,Peru, Filipinler, Polonya, Portekiz, Romanya, Saint Lucia, St. Vincent ve Grenadinler, Senegal, Sierra Leone, Singapur, Slovakya, Slovenya, Güney Afrika, İspanya, Sri Lanka, Surinam, Esvatini, İsveç, İsviçre, Tanzanya, Tayland, Togo, Trinidad ve Tobago, Tunus, Türkiye,  Uganda, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Ukrayna, Uruguay, Venezuela, Zambiya, Zimbabve, Rusya, Karadağ, Tacikistan, Vanuatu, Yemen, Samoa, Moğolistan ve Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti olmak üzere 160 üye ülkeden meydana gelmektedir.Dünya Ticaret Örgütü’nün en yetkili organı , iki yılda en az bir kere toplanan üye ülkelerin temsilcilerinden oluşan Bakanlar Konferansı’dır.Bir diğer organ olan Genel Konsey ise Bakanlar Konferansı’na rapor vermekle sorumludur.Genel Konsey de anlaşmazlık çözüm özelliklerini belirleyen ve yürüten Anlaşmazlık Çözüm Organı ve Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin ticaret politikalarını yorumlayan Ticaret Politikaları Değerlendirme Organı olarak ikiye ayrılmaktadır.Dünya Ticaret Örgütü’nün bütçesi ise yükarıda da zikrettiğimiz gibi 196 milyon İsviçre frangıdır ve üye ülkelerin bütçeye katkıları ticaretten aldıkları orana göre belirlenmektedir.Türkiye’nin Dünya Ticaret Örgütü ile ilişkilerini değerlendirecek olursak;Türkiye, Uruguay Round sonundaki Marakeş’te Dünya Ticaret Örgütü’nü meydana getiren antlaşmayı imzalaması sonucunda Bakanlar Kurulu Kararı ile 26 Mart 1995 yılından itibaren Dünya Ticaret Örgütü’ne kurucu üye olarak katılmıştır.Bu kapsamda Türkiye, ‘Uruguay Round’ sonunda yapılması gereken taahhütleri de yerine getirmiştir.Dünya Ticaret Örgütü nezdinde yapılan istişareler neticesinde ortaya çıkan kararlar ve gerçekleştirilen antlaşmalar tüm üye ülkeleri bağlamaktadır.Bu bağlamda Türkiye, Dünya Ticaret Örgütü nezdinde üzerine düşen tüm görevleri yerine getirmektedir.Bu vesileyle Türkiye’nin Dünya Ticaret Örgütü nezdindeki konumunun yükselmesini, işlevinin artmasını ve kuruluşa üye tüm ülkelerle ticari, finansal, sosyal, kültürel vb. her türlü alanda ilişkilerinin artarak devam etmesini temenni ederim.